วันที่ 10 กันยายน พุทธศักราช 2543 เป็นวันละสังขารของคุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง (20 มกราคม พุทธศักราช 2452 – 10 กันยายน พุทธศักราช 2543) ขณะมีอายุได้ 91 ปี คุณยายอาจารย์ฯ เป็นชาวอำเภอนครไชยศรี จังหวัดนครปฐม ถือกำเนิดในครอบครัวชาวนา ฐานะปานกลาง มีพี่น้อง 9 คน เป็นบุตรคนที่ 5 ท่านเป็นผู้มีความขยันหมั่นเพียรเป็นเลิศ และเป็นคนจริงจังมาตั้งแต่ยังเยาว์วัย เป็นกำลังหลักของพ่อแม่ในการทำนา จนกระทั่งฐานะทางบ้านดีพอสมควร

คุณยายอาจารย์ฯ บวชเป็นแม่ชีเมื่ออายุประมาณ 29 ปี ที่วัดปากน้ำ ภาษีเจริญ ท่านเป็นศิษย์เอกผู้หนึ่งของพระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) เจ้าอาวาสวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ ผู้ค้นพบวิชชาธรรมกาย ด้วยอุปนิสัยที่ขยัน อดทน หนักแน่น เด็ดเดี่ยว และเข้มแข็ง ทำให้ท่านศึกษาวิชชาธรรมกายได้รวดเร็วและเชี่ยวชาญ จนได้รับความไว้วางใจให้เป็นหัวหน้าเวรการศึกษาธรรมะ และได้รับคำชมจากหลวงพ่อวัดปากน้ำ ภาษีเจริญ ว่า "ลูกจันทร์นี้ เป็นหนึ่งไม่มีสอง"

เมื่ออายุ 61 ปี ท่านได้ก่อตั้งวัดพระธรรมกาย ที่อำเภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี และเป็นผู้วางกฎระเบียบในวัด โดยนำประสบการณ์จากสมัยที่ท่านอยู่ที่วัดปากน้ำ มาใช้เพื่อสร้างวัดให้เป็นวัดที่ดี สร้างพระให้เป็นพระแท้ สร้างคนให้เป็นคนดี ส่วนเรื่องความสะอาด, ความเป็นระเบียบเรียบร้อย, ความสมัครสมานสามัคคีในการทำงานร่วมกันเป็นทีมที่ท่านปลูกฝังแก่หมู่คณะนั้น เป็นหลักการเดียวกับที่ท่านเคี่ยวเข็ญฝึกฝนอบรมตนเอง โดยการใช้ศีลขัดเกลาตนเองให้สะอาด ทั้งกาย วาจา ใจ

แม้คุณยายอาจารย์ฯ จะไม่รู้หนังสือ แต่ท่านเปี่ยมล้นไปด้วยภูมิรู้ ภูมิธรรม และมีความเป็นครูที่เป็นต้นแบบ ทั้งในเรื่องความประพฤติและในเรื่องการปฏิบัติธรรม ท่านเป็นผู้ถ่ายทอดวิชชาธรรมกายที่ได้รับการฝึกฝนมาจากพระเดชพระคุณพระมงคลเทพมุนี (สด จนฺทสโร) สืบสานต่อมายังพระเทพญาณมหามุนี (หลวงพ่อธัมมชโย) เจ้าอาวาสวัดพระธรรมกาย และสืบทอดมโนปณิธานที่จะเผยแผ่พุทธศาสนา วิชชาธรรมกาย ไปทั่วโลก มาสู่ศิษยานุศิษย์

คำสอนอันทรงคุณค่าของคุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง มีผู้รวบรวมจัดทำเป็นหนังสือไว้เป็นจำนวนมาก ตัวอย่างเช่น

• คุณยาย in my heart
• ศีล สมาธิ ปัญญา หลักการฝึกคุณธรรมของคุณยาย
• คำสอนยาย
• เมื่อต้องดูแลตัวเอง
• ดวงจันทร์กลางดวงใจ
• คุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง ผู้ให้กำเนิดวัดพระธรรมกาย
• อยู่กับยาย

คุณยายอาจารย์ฯ เป็นกัลยาณมิตรผู้ยิ่งใหญ่ที่คอยประคับประคองให้กำลังใจแก่ศิษย์ทั้งหลาย และทุ่มเทชีวิตจิตใจปลูกฝังคุณธรรมอย่างไม่ย่อท้อ ไม่ว่าผู้นั้นจะอยู่ในฐานะใด มีอาชีพการงานใด หรืออยู่ในวัยใด เพื่อให้ทุกคนเห็นคุณค่าของการขัดเกลาจิตใจให้ดีงามตามหลักธรรมในพระพุทธศาสนา ท่านเป็นครูผู้เสียสละ ไม่เคยเห็นแก่ความเหน็ดเหนื่อย ขยันขันแข็ง คล่องแคล่ว กระฉับกระเฉง แม้ล่วงเข้าสู่วัยชรามากแล้วก็ตาม นอกจากนี้ ท่านยังมีหัวใจของพระโพธิสัตว์ ทุ่มเทสั่งสมบุญบารมีตลอดชีวิต และเป็นกำลังสำคัญที่ยิ่งใหญ่ เป็นผู้อยู่เบื้องหลังการเติบโตของวัดพระธรรมกายในปัจจุบัน

มหาวิหารคุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง

บรรดาศิษยานุศิษย์ต่างซาบซึ้งในพระคุณของท่านเป็นอย่างยิ่ง จึงพร้อมใจกันแสดงความกตัญญูกตเวทีแด่ท่าน ด้วยการขนานนามท่านว่า “คุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง” และสร้างรูปหล่อทองคำของท่านประดิษฐานไว้ในมหาวิหารทรงพีระมิดสีทอง ชื่อว่า “มหาวิหารคุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง” เพื่อให้ลูกหลานไปสักการบูชาและระลึกถึงคุณงามความดีของท่าน

หอฉันคุณยายมหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง

นอกจากนี้ยังสร้าง หอฉันคุณยายมหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง ซึ่งสามารถรองรับพระภิกษุสามเณรได้ถึง 6,000 รูป, อาคาร 100 ปี คุณยายมหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง ซึ่งเป็นอาคารสำนักงานสำหรับการขยายงานเผยแผ่พระพุทธศาสนา วิชชาธรรมกาย และอาคารคุณยายมหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง หนึ่งไม่มีสอง เพื่อใช้เป็นอาคารที่พักและห้องปฏิบัติธรรมของอุบาสิกา ผู้อุทิศชีวิตมาทำงานรับใช้พระศาสนา

(ภาพจำลอง) อาคาร 100 ปี คุณยายมหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง

(ภาพจำลอง) อาคารคุณยายมหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง หนึ่งไม่มีสอง

เนื่องในโอกาสวันละสังขารของคุณยายอาจารย์มหารัตนอุบาสิกาจันทร์ ขนนกยูง วันที่ 10 กันยายน ของทุกปี ศิษยานุศิษย์ทั้งหลายจึงพร้อมกันไปบำเพ็ญกุศล ณ วัดพระธรรมกาย เพื่ออุทิศบุญแก่ท่านผู้เป็นมหาปูชนียาจารย์